Een triest hoofdstuk. Sara is op 127 jarige leeftijd overleden. Inmiddels wonen hij en zijn gezin weer in Hebron. Hij gaat de tent in om “over Sara te weeklagen en haar te bewenen.”
In Deuteronomium 34:8 staat dat de dagen van de rouw 30 dagen duurden. Sommige Bijbeluitleggers verwijzen er ook in dit verband naar, maar het is natuurlijk niet helemaal zeker dat Abraham ook 30 dagen naast het lijk van zijn vrouw lag. Gezien het klimaat in Israël lijkt mij dat niet aannemelijk.
Wel staat er dat hij zijn emoties de vrije loop liet (Gen. 23:2). Uit ervaring kan ik zeggen dat de eerste emoties vaak wel meevallen en je moet al snel van alles regelen voor de begrafenis. Tussen bent al vrij snel weer rationeel, staat op en gaat aan de slag om de uitvaart te regelen. De echte rouwverwerking komt pas in de maanden en jaren er na.
De uitvaart regelen
Tegenwoordig is dat allemaal “goed” geregeld. De keuzevrijheid is ook op dit gebied in ons land nogal heel beperkt. De gemeente heeft eigenlijk alles al bepaalt en daar heeft u zich maar bij neer te leggen, en uiteraard de rekening even te betalen.
Abraham wilde iets bijzonders voor zijn overleden Sara. Hij vernedert zich zelfs om de grafstede te verkrijgen die hij wil. Hij wierp zich neder voor het volk (Gen. 23:7). En ja, zo ver ga je. De Hethieten hadden grafsteden (Gen. 23:8) en daar mocht Abraham zijn overleden Sara begraven, maar Abraham had zijn zinnen gezet op de spelonk van Makpela en wilde die kopen.
Hij ging niet handelen, niet afdingen, maar was bereidt de volle prijs te betalen (Gen. 23:9) en wilde die plaats tot een eigen grafstede maken.
Het is herkenbaar. Je gaat niet onderhandelen of afdingen over de prijs als het gaat om het laatste eerbetoon aan je geliefde. Maken gemeenten daar niet misbruik van? De prijzen lopen in Nederland wel erg uiteen voor dezelfde service.
Karakters
En dan staan er opeens twee karakters tegenover elkaar. Efron, de eigenaar van het stuk land waar de spelonk die Abraham wilde hebben, is emotioneel en wil Abraham het stuk grond cadeau geven. Hij benoemt zijn volksgenoten tot zijn getuigen, maar Abraham reageert net als destijds bij de koning van Sodom, en wil het niet cadeau krijgen. (Gen. 14:23)
Slim van hem, want als de emoties weg zijn geëbd krijg je vaak de scheve gezichten, en met “400 sikkelen zilver” hebben we het toch over een behoorlijk cadeau. Sara was net overleden, dus iedereen had nog medelijden met Abraham.
Over de waarde bestaan wat uiteenlopende meningen, maar een aardige richtlijn lijkt mij dat een maand vrij werk van een vrije man 1 sikkel waar zou zijn, dus uitgaande van ons modale inkomen van € 35.000,= (3000,= per maand) zou het gaan om een bedrag van ca. € 1.200.000,= in huidige waarde.
Dat lijkt me vrij hoog, maar het gaat om “het veld, de spelonk, al het geboomte op het veld, op het gehele terrein ervan rondom”. Die bomen zullen ook best een bepaalde waarde hebben gehad.
Handel
Verkopen werden vaak in de poorten van de stad gedaan, zodat iedereen die er op dat moment was of langs liep getuige was. En wat andere manier dan tegenwoordig, maar toen was het woord van een man nog iets waard. The Isaacs hebben daar een mooi nummer over geschreven, Grandpa (tell me ‘bout the good old days) met eigenlijk wel een trieste inhoud, maar hoe waar is het niet?
Is het niet opmerkelijk dat we juist in de laatste decennia zien hoe alles vast moet worden gelegd in aktes, documenten, overeenkomsten, contracten, verklaringen, testamenten, wilverklaringen, machtigingen, en noem maar op? Dat muzikanten een nummer opnemen met daarin de verwijzing naar de “goede oude tijd” waarin vaders nog vaders waren, waarin een woord een woord was en waarin mensen hun verantwoordelijkheid namen.
Ik heb ooit een auto ingeruild en moest daar maar liefst vier overeenkomsten en verklaringen voor ondertekenen
- Koopovereenkomst van de nieuwe auto;
- Wilsverklaring dat ik deze transactie tot stand wilde brengen en daar ook toe gerechtigd was;
- Verklaring dat ik geen BTW kon vorderen op de transactie (de gekochte auto was tot dat moment een BTW-auto)
- Afstandsverklaring van de oude auto.
Dat was voor mij voor het eerst, en bij een latere inruil bij hetzelfde bedrijf was het ook niet meer nodig, maar toch. En dan krijg je nog de nodige verdere documenten die er bij komen. Contract voor alarm en volgsysteem van de auto, contract voor internetdiensten in de auto, verzekeringscontract, garantiecertificaat.
Dus 8 handtekeningen voor 1 transactie… Dat is nogal een verschil met getuigen “in de poort”.
De uitvaart
De uitvaart van de overleden Sara stelde blijkbaar niet zoveel voor. Er wordt slechts één vers aan gewijd, Gen. 23:19. Sara werd in de spelonk te ruste gelegd, begraven. Meer staat er niet over beschreven. Ik weet niet in hoeverre we er van uit mogen gaan dat Abraham al een uitvaart deed zoals later beschreven staat.
We weten er ook weinig van. Zoals Dächsel schrijft:
Aan de zuidelijke helling van de oostelijke bergrug is een moskee, die, volgens de moslims, de spelonk van de aartsvader bevat. Daar zij echter ontoegankelijk is, en de hoogte van de muur zelfs van de nabijliggende berg geen blik naar binnen toelaat, zo zijn wij tot nu toe zonder juiste bekendheid daarmee en weten niets van deze spelonk.
Rouwverwerking
Maar iedereen die een geliefde verloren heeft aan de dood, weet dat het “echte werk” nu pas begint voor Abraham. De rouwverwerking. Die kan jaren duren. Van diverse mensen om mij heen hoor ik dat het bij hen een jaar of twee heeft geduurd, maar ik ken ook mensen die er zeven jaar voor namen.
De algemene geluiden zijn dat het verlies slijt en dat de “moeilijke dagen” makkelijker worden. Ik ken echter een echtpaar die hun zoon verloren hebben, inmiddels 8 jaar geleden, en zij zeggen dat het juist elk jaar moeilijker wordt en dat ze steeds meer op gaan zien tegen de “feestdagen”.
In het volgende hoofdstuk zullen we ook zien dat Abraham voorbereidingen treft voor zijn eigen overlijden en regelt dat een knecht een geschikte vrouw voor zijn zoon gaat zoeken. Van Rebekka wordt ook gezegd dat zij een troost was voor Isaak na het overlijden van zijn moeder. (Genesis 24)
Maar het daarop volgende hoofdstuk (Genesis 25) neemt ook de bejaarde Abraham weer een vrouw en krijgt daar ook nog een rits kinderen bij! Maar dat blijkt toch wat anders te liggen dan zijn relatie met de overleden Sara.
Voor vandaag
Echt een duidelijke les voor vandaag haal ik niet uit dit hoofdstuk. Abraham leidt een enorm verlies en doet er alles aan om zijn geliefde vrouw de best mogelijke uitvaart te geven die hij kan. Maar doen we dat niet allemaal? Ook tegenwoordig.
We worden tegenwoordig gedwongen om gelijk allerlei handelingen te doen die de overheid ons oplegt. Bizar vond ik dat de eerste brief die ik kreeg na het overlijden van mijn vrouw een “blauwe envelop” was. Of de nabestaanden maar even snel aangifte successierecht wilden doen. Hoe asociaal kan het zijn? Je vrouw is goed een week overleden en de brief ‘Jammer voor je, mogen we even cashen?’, lag al op de mat. De data kloppen mogelijk niet helemaal, maar zo was de beleving wel. En het was ook één van de eerste brieven en sowieso de eerste brief van een “instantie”.
Nu viel er uiteindelijk niets te betalen, maar het idee dat de belastingdienst in een land wat toch al een zware belastingdruk kent, als eerste bij je over de vloer komt, vond ik ronduit stuitend.
Rouwverwerking kost tijd, veel tijd, heel veel tijd. Neem die tijd! Gun jezelf die momenten van eenzaamheid, diep verdriet, diepe pijn en probeer er geen tijd aan te hangen. Ja, op een gegeven moment moet je verder, maar veel dingen waar je je nu zo druk over maakt, zijn eigenlijk helemaal niet zo belangrijk als je nu denkt.
Officieel staat er een jaar voor rouwverwerking, na een jaar wordt het opeens “complexe rouwverwerking”. Laat ze kletsen. Alsjeblieft, ga je eigen weg. Hulpverlening is toch beperkt tot 10 uur, de rest is wegbezuinigd ter ere van mammon. Duurt het een jaar? Prima, fijn voor je en ga door. Duurt het twee jaar? Het zij zo. Duurt het zeven? Zou best kunnen. In het dagboek van mijn moeder lees ik ook dat ze jaren later mijn vader nog zo miste. Dat heb ik nooit geweten, ze heeft mij er ook nooit mee belast, zoals het hoort, maar aan de andere kant had ik het toch wel graag geweten, maar wij waren doeners, geen praters.
En hoe je moet rouwen kan ook niemand je voorspellen of uitleggen. Iedereen reageert anders en heeft behoefte aan iets anders, en die behoefte kan ook van dag tot dag wisselen.
Laat iedereen maar kletsen en worstel het met God door. Daar kom je op termijn denk ik het verst mee. Niet met al die mensen die politiek correct “het beste met je voor hebben” en reageren OF vanuit hun eigen ideeën, maar totaal geen idee hebben waar je door gaat, OF je op willen leggen wat zij denken dat goed is, of vinden dat ze zich moeten houden aan allerlei theorietjes uit boekjes.
Nog geen reacties