Het kon natuurlijk ook niet goed blijven gaan met de manier waarop Jakob zich zijn eigen kudde uitbreidde. Het moest een keer op gaan vallen… en dat deed het dus ook. Jakob was rijk geworden, had veel kleinvee, slavinnen, slaven, kamelen en ezels (Gen. 30:43). Dat wekt natuurlijk jaloezie op, maar hebben de zonen van Laban helemaal ongelijk? Voordat de confrontatie daar is gaat Jakob op de vlucht en zet Laban de achtervolging in.
In Gen. 31:1 morren de zonen van Laban over de manier waarop Jakob zichzelf verrijkt, maar aan de andere kant was het ook hun eigen laksheid, want anders hadden ze de truc van Jakob natuurlijk al veel eerder door gehad. En Jakob merkt ook een verandering bij zijn oom Laban. En vervolgens komt er een opmerkelijk vers:
Toen zeide de HERE tot Jakob: Keer terug naar het land uwer vaderen en naar uw maagschap, en Ik zal met u zijn.
Gen. 31:3
Dit is best vreemd. Jakob bedriegt zijn oom die hem ook bedrogen had, en toch zegt God “Ik zal met u zijn”. De vaderlijke zegen die Jakob in Genesis 27 had gekregen werkt nog steeds door!
Jakob op de vlucht
In Gen 31:3 krijgt Jakob opdracht van God om te vluchten en terug te keren naar zijn geboorteland. Maar daar wacht een woedende Esau op hem, want Rebekka had hem beloofd ze hem zou laten halen als de woede van Esau bekoeld zou zijn. (Gen. 27:45). Hij laat Lea en Rachel roepen en legt de situatie uit met een legio aan argumenten die wij tot nu toe niet tegen zijn gekomen:
- Laban’s houding naar Jakob is veranderd; (Gen. 31:5)
- Ik heb jullie vader met al mijn kracht gediend (Gen. 31:6);
- Jullie vader heeft mij bedrogen (Gen. 31:7);
- Hij heeft mijn loon tien keer veranderd (Gen. 31:7);
- God heeft mij beschermd (Gen. 31:7)
- De droom van God (Gen. 31:10-13)
- God heeft in die droom gezegd dat we moeten vertrekken (Gen. 31:13)
En zijn vrouwen vallen hem bij!
- Wij hebben geen erfenis meer in het huis van onze vader (Gen. 31:14)
- Hij heeft ons als vreemden behandelt (Gen. 31:15)
- Hij heeft ons verkocht (Gen. 31:15)
- Hij heeft al ons geld opgemaakt (Gen. 31:15)
- De rijkdom die God hem af heeft genomen behoort ons en onze kinderen toe (Gen. 31:16)
- Doe wat God je op heeft gedragen!
Dus Jakob kan op de vlucht met de zegen van zijn vrouwen!
Diefstal en misleiding
Terwijl Jakob zich klaarmaakt om te vertrekken en al zijn spullen oplaadt, zij kudden klaarmaakt steelt Rachel nog even snel de terafim van haar vader (Gen. 31:19) terwijl die zijn schapen aan het scheren is. Waarom ze dat doet? Een terafim is een familie-afgod die onder meer gebruikt wordt in familie-schrijnen en je zou toch verwachten dat ze door steun aan Jakob afscheid van haar familie zou willen nemen en de God van haar man zou willen dienen.
Jakob misleidde Laban door hem niet te vertellen dat hij gaat verhuizen. Het wordt wel zo benoemd in Gen. 31:20, maar of het een bewust daad was, is niet duidelijk. Jakob kan toch ook verzinnen dat Laban hem achterna zal komen met een kleine groep, niet gehinderd door vrouwen, kinderen, langzaam reizende kuddes en andere factoren die het tempo aardig uit de vlucht zullen halen. Natuurlijk heeft hij een voorsprong van drie dagen omdat hij op drie dagreizen afstand van Laban woonde, maar hij was nog steeds de hoeder van Labans kudde, dus zijn vertrek zal redelijk snel opvallen.
Gilead
Jakob vertrekt richting het gebergte van Gilead (Gen. 31:21) en na drie dagen krijgt Laban te horen dat Jakob er vandoor is. Het duurt een dag zeven, maar dan haalt Laban hem in en slaat, net als Jakob, zijn tenten op in het gebergte van Gilead.
Als Laban na drie dagen te horen krijgt dat Jakob de benen heeft genomen, moet hij zijn verwanten eerst bij elkaar roepen (Gen. 31:23) voordat hij de achtervolging in zet. Hij reisde dus ongeveer op dubbele snelheid als Jakob, dus Jakob had er eigenlijk best wel aardig de vaart in!
In de nacht voordat Laban Jakob inhaalt waarschuwt God hem in een droom “dat gij met Jakob niet ten goede of ten kwade spreekt.” (Gen. 31:24) en dat neemt Laban ter harte. Jakob had zijn tenten al opgeslagen in Gilead en Laban komt naast hem staan.
Laban is terecht boos dat Jakob zonder iets te zeggen is vertrokken, maar hij zegt ook dat ‘de God van Jakob’s vader’ hem in een droom heeft gewaarschuwd dat hij Jakob geen kwaad mag doen. Laban diende dus een andere god, en dat was al duidelijk uit de tekst waarin staat dat Rachel de terafim stal.
En die wil Jakob terug. Hij mag van Jakob het hele kamp doorzoeken en dat doet hij ook. Rachel laat zien dat ook zij kan liegen als de beste, want ze was op het zadel gaan zitten waarin ze de terafim verborgen had en zei tegen haar eigen vader dat ze niet op kon staan omdat ze ongesteld zou zijn. Een smoes natuurlijk want ongestelde vrouwen deden ook toen gewoon hun ding, moesten eten, slapen, naar het toilet, maar Laban kijkt dus niet in het zadel.
Jakob wordt boos en vraagt Laban wat hij dan fout gedaan heeft. Het is natuurlijk niet echt netjes dat hij vertrokken is zonder zijn vrouwen en kleinkinderen afscheid te laten nemen van hun vader en opa. In Gen. 31:27 stelt Laban dat ook. Hij zou op feestelijke wijze afscheid hebben genomen van Jakob met zijn gevolg.
Verbond
Jakob gooit even al zijn frustratie er uit in Gen. 36-42. Ja inderdaad, Laban heeft hem niet netjes behandeld, maar zo behandelde hij toch ook zijn eigen broer? Laban, met de waarschuwing van God in zijn achterhoofd, gaat er verder niet op in, en stelt voor om een verbond te sluiten. (Gen. 31:44) Dat doen ze. Jakob richt een steen op, en laat zijn verwanten stenen zoeken om er een hoop van te maken. Ze aten en Jakob noemde die plaats Jegar-sahaduta (steenhoop der getuigenis) en Laban Gal-ed (getuigen-hoop) en Mispa (wachttoren).
En dan een bijzondere uitspraak. Denk er nog even aan dat Laban het had over ‘de God van Jakob’s vader’, en niet over ‘mijn God’. Toch verklaart hij hier dat de Here, de ‘God van Jakob’s vader’ dus, de wacht tussen hen zou houden als zij van elkaar gescheiden zouden zijn. Laban hield dus ook een oogje in het zeil toen Jakob bij hem woonde, en hij bewaakte de eer van zijn dochters.
Hij zegt in Gen. 31:50 dan ook:
Indien gij mijn dochters vernederend behandelt, en indien gij behalve mijn dochters vrouwen neemt, zie toe, al is er niemand bij ons, God is getuige tussen mij en u.
Ook spreken zij af dat geen van beide de steenhoop met kwade bedoelingen naar de ander voorbij zal trekken, dus een vredesverbond. God wordt als Rechter aangesteld en Jakob zweert op “de Vreze van zijn vader Isaak”.
Jakob brengt nog een slachtoffer op de berg en nodigde Laban en zijn aanhang uit voor een maaltijd. Na de maaltijd overnachtten zij op de berg en name de volgende morgen afscheid.
Samenvattend
Jakob slaat op de vlucht voor een probleem dat hij eigenlijk zelf veroorzaakt had. Ongetwijfeld zal Laban hem niet netjes behandeld hebben, maar uiteindelijk viel het na zes jaar toch op dat de groei van de kudden wel scheef liep. Hij had ook op de zegen van de Here kunnen wachten, maar nu moet hij eigenlijk al vluchten voordat zijn moeder Rebekka hem laat halen, dus het is voorspelbaar dat Esau nog steeds boos is, dus dat hij daarmee regelrecht naar zijn volgende probleem loopt…
Rachel blijkt ook niet eerlijk en steelt een afgod uit het huis van haar vader die voor haar vader veel betekenis heeft. Wat ze verder doet met dat afgodsbeeld wordt niet duidelijk, misschien in de volgende hoofdstukken, maar het woord “terafim” zelf komt in de Bijbel pas weer in Richteren 17:5 voor.
God grijpt in een vermijdt een heftige confrontatie tussen Laban en Jakob. Misschien wel zo eerlijk, want beiden waren over en weer niet eerlijk naar elkaar geweest, dus dit lijkt me een vreedzaam compromis waarbij beiden hun fouten en voordeeltjes hebben gehad.
Voor vandaag
De mensen waren toen al net zo slinks en doortrapt als nu. Iedereen vecht voor zijn eigen voordeel en het egoïsme van de mens komt schrijnend naar voren. Leugen en bedrog, zelfs tussen vader en dochter. Is het tegenwoordig anders? Jakob slaat op de vlucht als hij denkt dat zijn bedrog ontdekt is. Hij rent weg voor zijn verantwoordelijkheid, maar Laban komt hem achterna en hij zal alsnog de confrontatie aan moeten.
Hoe vaak rennen wij niet weg voor onze verantwoordelijkheid? We hebben in onze maatschappij een systeem opgebouwd met ontelbare “management”lagen, die eigenlijk geen enkel ander doel hebben dan het afschermen van onze eigen verantwoordelijkheid. Een moderne vlucht. Niet op kamelen, maar in een systeem. De mens is niet veranderd, maar we hebben zoveel regeltjes, wetjes en dingetjes verzonnen dat wij ons ook nergens meer verantwoordelijk voor hoeven te voelen.
En ik kom het dagelijks op facebook tegen. Mensen klagen, klagen en klagen, maar het is altijd de schuld van een ander. Van de overheid, van Big Pharma, van de werkgevers, de rijken, het systeem, allerlei aandoeningen en noem maar op. Maar ik lees zelden of nooit dat mensen zelf hun verantwoordelijkheid nemen, terwijl er voorbeelden genoeg zijn van succesvolle mensen die alles verslagen hebben!
Kijk eens naar Nick Vujicic. Geboren zonder armen en benen, maar volop succesvol! Hij reist de hele wereld over met zijn motiverende verhaal. Ook heeft hij een succesvol eigen bedrijf, is getrouwd met een prachtige vrouw en heeft 4 kinderen. Hij wordt aangekondigt als “auteur, spreker & evangelist” in sommige programma’s. Een sterke spreuk van hem, wat hij ook ten volle in praktijk brengt, is “No limbs, no limits, no excuses”. En als je zo’n man ziet, die ook door diepe dalen is gegaan, dan heeft geen enkel “gezond” mens toch nog een excuus?
Neem je verantwoordelijkheid!
We leven op het moment in een wereld met werkelijk ongekende mogelijkheden, maar de meeste mensen verschuilen zich liever achter allerlei excuses. Alles is mogelijk, maar alles krijgen is zoveel makkelijker. En dat gaat in de toekomst echt nog een probleem worden. Jongeren zijn gewend alles te krijgen ze willen, hoe ze het willen en wanneer ze het willen. Elke tegenslag wordt ervaren als een persoonlijke ramp en we horen nu al verhalen van jongeren die na een week “lockdown” zelfmoord plegen. Dat is niets anders dan gebrek aan opvoeding van tegenwoordig.
Jakob sloeg op de vlucht omdat hij zijn verantwoordelijkheid niet onder ogen wilden zien. Ja, Laban was ook fout, maar de fout van een ander is nooit een excuus voor ons om ook iets fout te doen! We vluchten tegenwoordig in van alles. TV, Netflix, alcohol, drugs, facebook, social media, onze angsten of excuses. Maar uiteindelijk moet je je verantwoordelijkheden toch onder ogen komen, of je hele leven in excuses doorsukkelen en uiteindelijk met geen enkel resultaat sterven.
En nee, het is nooit te laat om nog te starten, dus leeftijd is GEEN excuus! Mijn vader begon nog twee nieuwe bedrijven toen hij 54 was, en maakte daar een succes van, terwijl de meeste mensen dan al aan het afbouwen zijn. Dat bleek een zegen te zijn waar ik op voort kon bouwen zonder dat hij dat ooit geweten heeft omdat hij al overleden was.
Sta eens stil bij de vraag wat u, wat jij voor je kinderen nalaat. Niet alleen voor je eigen kinderen, maar ook anderen gaan het zien, dus kunnen er onbewust van meeprofiteren. Maar laat je een leven vol excuses na aan je kinderen, of motiveer je ze tot “grotere” dingen. Leer je ze excuses of leer je hen terugvechten en doorzetten?
Gelijkwaardig
Maar, neem ook je verantwoordelijkheid voor je foute daden. Heb je een ander onrecht aangedaan? Ga naar diegene toe en zet het recht! Sluit vrede, sluit een verbond. Niet op een manier waarbij jij als deurmat hoeft te dienen en die ander in alles gelijk krijgt, dat deden Jakob en Laban ook niet. Maar op basis van gelijkwaardigheid. Doe je het niet op basis van gelijkwaardigheid, dan ontstaat er gelijk een nieuwe scheve verhouding.
Het lijkt een christelijk principe om de “onderste weg” te gaan, om “de ander uitnemender te achten”, maar als beide partijen fouten hebben gemaakt, dan kan er alleen echt herstel komen als beide partijen op gelijkwaardig niveau toegeven dat ze allebei fouten hebben gemaakt. Zo niet, dan zal het leiden tot een breuk in de relatie. Het is zo makkelijk om die teksten uit de context te halen en ook weer als excuus te misbruiken. Doet dat niet! Jezus plaatste Zichzelf nooit onder een ander. Maar ook niet boven een ander. Zelfs de Farizeeërs behandelde Hij als gelijkwaardig, maar wees hen wel op hun fouten.
Denk eens na op welk terrein jij je verantwoordelijkheid op moet nemen. Heb je iemand onrecht aangedaan en moet je iets rechtzetten? Heb je iemand van alles beloofd en moet je die belofte(n) nog nakomen? Moet je iets aanpassen in de opvoeding van je kinderen? Hoe is je houding naar je baas? Naar vrienden? Naar familie? Natuurlijk, iedereen heeft wel iets, maar stop om dat als excuus te gebruiken! Dan kan God er ook iets mee!
Actie!
Ergens vreet er iets aan me. Ik weet dat op een gegeven moment meer en meer mensen dit zullen lezen, maar net als de zondagse preek: Wie doet er iets mee? Of ben je het morgen weer vergeten en sukkel je weer door zoals je tot vandaag ook deed? Laat me eens horen of er ook echt iets gaat veranderen in jouw leven!
Nog geen reacties